امام صادق (علیه السلام): إنّ أعلَمَ الناسِ باللّه، أرْضاهُم بقَضاءِ اللّه[1].

در گذر زمان با تکامل عقل بشری، علوم نیز از لحاظ کیفی و کمی گسترده ­تر شده­اند. علم دارای شاخه های متعددی است. ازعلوم عقلی و نقلی گرفته تا علوم تجربی و حسی، که هر کدام به زیر شاخه­ هایی متعددی قابل تقسیم است. به جرأت می ­توان گفت که علم به تمام معنا، قابل شمارش نیست. در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده است: العلم أکثر من أن یحصی ؛دانش، بیش از آن است که به شماره درآید.»[2].

اما سئوال این است که در بین این همه علم، کدام بر دیگران شرافت و برتری دارد؟ برخی علوم به واسطه درجه­ ی اهمیتی که در زندگی انسان دارند، و به خاطر نقش مهم­ تری که در جامعه ایفاء می­کنند، از ارزش بیشتری نیز برخوردارند. به عنوان مثال، علم پزشکی به دلیل نقشی که در نجات جان انسان­ها دارد، بر برخی علوم دیگر مانند نجوم، ادبیات و ... ارجحیت دارد. اما با تمام اختلافاتی که در این تقسیم بندی وجود دارد، علمی هست که از درجه اعتباری بیشتری نسبت به دیگر علوم برخوردار است و می­توان با اطمینان خاطر گفت که علوم دیگر به آن ختم می ­شود، و آن، علم «معرفت الله» است. حضرت رضا (ع) می فرمایند: «مردی نزد پیامبر (ص) آمد و از قله ­ی دانش پرسید. امام در جواب فرمودند: معرفة الله، حق معرفته؛ معرفت خدا، آن چنان که بایسته است»[3].  و امام علی (ع) معرفت خداوند را بالاترین معرفت می­دانند. و در جای دیگر می­گویند: «ثمرة العلم، معرفة الله؛ ثمره دانش، معرفت خداست»[4].

از این جا، به راحتی می ­توان فهمید که شناخت خداوند بهترین علم است. معرفت خالق هستی، در گروه شناخت ذات، اسماء و صفات اوست. او را یگانه پروردگار عالَم دانستن و یقین داشتن به این که تمام عدالت را در خود دارد، و قادر و متعال است. بر هر چیز و هر کس احاطه دارد. عالِمی است که علمش به مکان یا زمانی محدود نمی شود و تدبیر تمام امور، از خلقت گرفته تا رستاخیز اعظم، در دست اوست. انسان، در سایه این شناخت است که با تمام وجود در خداوند ذوب می ­شود. می­داند که در مسیر خلقت چیزی به گزاف آفریده نشده و فعل و انفعالی بدون اذن او، و خارج از علم و قدرت او، تحقق نمی ­یابد. لذا هرگز در سختی­ ها لب به اعتراض نمی ­گشاید و در خوشی­ ها، غَرّه نمی ­گردد. هر آن، شکرگزار نعمت ­های اوست، و بر آنچه برای او فرستاده، راضی و خرسند است. 

1) بحارالانوار، ج71، ص158، ح75.

2) میزان  الحکمه، ج3، ص2104، ح14121.

3) دانش نامه عقاید اسلامی، آیت الله ری شهری، ج4، ص15.

4) دانش نامه عقاید اسلامی، آیت الله ری شهری، ج4، ص15.

نوشته شده توسط علی اکبر ابراهیمی در سه شنبه 87/11/15 و ساعت 9:16 صبح | نظرات دیگران()